روایت نابرابری در فیلم «رحمان ۱۴۰۰»

ایسنا/خراسان رضوی فیلم سینمایی رحمان ۱۴۰۰ جایگاه پنجمین فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران را از آن خود کرده و به لحاظ اجتماعی فیلم مهمی است. 

از آن‌جایی که اقبال این فیلم در بین مردم و تماشاگران در زمان اکرانش در اسفند ۱۳۹۷ و فروردین ۱۳۹۸ بسیار بالا بوده، باید گفت که آیا ویژگی‌های تکنیکی طنز این فیلم توانسته رکورد فروش روزانه را بشکند، یا به خاطر استفاده از سلبریتی‌های پرطرفدار این اتفاق رخ داده و یا این‌که روایت داستان فیلم بیان‌کننده دغدغه‌ها و نگرش‌های مخاطبان بوده است؟

یک جامعه‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا در نقد فیلم‌ سینمایی «رحمان ۱۴۰۰»، اظهار کرد: هر چند ویژگی‌های طنز و بازیگران این فیلم تأثیر قابل توجهی در استقبال مخاطب از آن داشته است، اما می‌توان نشان داد که این دو ویژگی به تنهایی نمی‌توانسته موفقیت بالای این فیلم را رقم بزند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حامد بخشی ادامه داد: در زمان اکران «رحمان ۱۴۰۰»، فیلم «ما همه با هم هستیم» نیز با حضور سلبریتی‌های همین فیلم و تعداد دیگری نظیر مهران غفوریان و لیلا حاتمی در عید فطر در همان سال اکران خود را آغاز کرد، اما نتوانست با «شبی که ماه کامل شد»، نرگس آبیار که یک تراژدی بود رقابت کند و فروش خوبی نداشت. این نشان می‌دهد که متغیر حضور سلبریتی‌ها یا طنز بودن فیلم نمی‌تواند در آن بازه زمانی تبیین کاملی از اقبال مخاطب و فروش فیلم ارائه دهد. پس می‌ماند روایت و ساخت فیلم که توانسته با مخاطب رابطه خوبی برقرار کند.

وی با بیان این‌که «محور و هسته روایت این فیلم نابرابری است»، تصریح کرد: با این حال این نابرابری در فیلم «آیینه بغل» از نوع اجتماعی بود و با سیاست ارتباطی نداشت، اما نابرابری مطرح شده در رحمان ۱۴۰۰ مرتبط با سیاست است.

بخشی عنوان کرد: مضمونی که این فیلم پیوسته در روایت خود بیان می‌کند این است که حقی که از طبقه محروم بدون شایستگی غصب شده است توسط برخی افراد همچنان بازتولید می‌شود و «رحمان» هیچ‌گاه نمی‌تواند در این زمانه حق خود را از «جالوسی» بگیرد. حتی زمانی که جالوسی عملاً مسئول سقوط او به پایین ساختمان است نیز فردی را پیدا می‌کند که با پرداخت مبلغی پول، گناه او را گردن بگیرد. حتی در پایان فیلم که به نظر می‌رسد جالوسی به خاطر فساد اخلاقی دستگیر شده است، مشخص می‌شود که این خیالی بیش نیست. در واقع، جالوسی‌ها همواره می‌توانند با ارتباطات و ریاکاری خود از چنگال عدالت قانونی بگریزند.

این جامعه‌شناس با اشاره به این‌که «موفقیت رحمان ۱۴۰۰ را باید در بیان مسئله اجتماعی ادراک شده توسط جامعه دانست»، خاطرنشان کرد: این فیلم انگشت بر معضل اجتماعی گذاشته که در ذهنیت جامعه، به درست یا نادرست فعال شده است و بسیاری چنین می‌پندارند که عدالت اجتماعی در جامعه به سختی تحقق می‌یابد و حتی شاید خود جامعه بی‌عدالتی را بازتولید می‌کند.

بخشی ادامه داد: رحمان ۱۴۰۰ را باید از این نظر یک معرف اجتماعی دید که ذهنیت و نگرش جامعه در خصوص عدالت اجتماعی را مشخص می‌کند. این فیلم به رابطه‌ای که در ذهن مردم میان حاکمیت و عدالت اجتماعی وجود دارد توجه می‌کند و از این جهت مورد استقبال قابل توجه مردم قرار گرفته که فرضیه‌ حفظ و بازتولید نابرابری توسط برخی سیاست‌ها را درخود جای داده و از واقعیت قابل توجهی برخوردار است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری نقد فیلم فیلم رحمان 1400 رحمان ۱۴۰۰

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۵۴۷۸۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ترومای اجتماعی، طوفان خاموش

وحید محمود قره باغ؛ "شاید بتوان کشته شدن یک یا حتی ۱۰ انسان را در فهم گنجاند، اما کشته شدن هزاران و میلیون‌ها انسان از حدود امکان هرگونه ادراک و پنداری خارج است. " این جملات گونتر آندرس، فیلسوف و شاعر بزرگ آلمانی است؛ زمانی که می‌خواست عمق فاجعه بمباران هسته‌ای هیروشیما را به تصویر بکشد. کسی که توانسته بود از آلمان نازی فرار کند و این کلمات او به خوبی می‌تواند در قالب یک موضوع و یا به عبارتی فاجعه، تروما اجتماعی را تبیین کند.

تروما واژه‌ای یونانی به معنای زخم است و اصطلاحا به هر ضربه و شوکی گفته می‌شود که از بیرون بر بدن و یا روان شخص وارد شود. در ابتدا تروما تنها مختص به پزشکی و جراحی بود و به زخم یا جراحتی اطلاق می‌شد که عامل خارجی داشت. به مرور این واژه وارد حوزه روانشناسی شد و از این رو یکی از انواع گونه‌های تروما، ترومای روانی (روان زخم) و همچنین ترومای اجتماعی است. فراموش نکنیم، غالب بیماری‌هایی که انسان را دچار می‌کند، ریشه روانی دارد.

ترومای روانی ضربه‌ای است که بر روح و روان انسان وارد می‌شود که به دنبال خود اثرات سوء و ویرانگری را به دنبال دارد. از سویی ترومای اجتماعی حوزه بیشتر و وسیعتری را درگیر می‌کند؛ چرا که انسان موجودی اجتماعی است و نمی‌تواند مستقل از محیط و اطرافیان زندگی کند. در واقع اتفاقاتی ناگواری که برای جوامع رخ می‌دهد، نمونه بارزی از ترومای اجتماعی است. از جمله این موارد می‌توان به تلاطم و تشنج‌هایی اشاره کرد که گاه به کشتار نیز منجر می‌شود.

همچنین جنگ، قحطی، خشونت، سرکوبی، بی عدالتی و بیماری از عوامل ترومای اجتماعی هستند. متاسفانه آثار و عواقب مربوط به تروما، ماندگار بوده و شخص و جامعه دیگر جامعه قبلی نخواهد بود. ضمن اینکه ترومای اجتماعی، تالمات خود را به نسل‌های آتی نیز سرایت می‌دهد. ناگفته نماند افسردگی، اختلال خواب، هراس، پوچ انگاری، بی تفاوتی، بی اعتمادی به دیگران، عدم تمرکز و عدم اعتماد به نفس از نشانه‌های تروماست.

هر چند ترومای اجتماعی قابل درمان است، ولی شرایط و ملزومات خاص خود را می‌طلبد. امید بخشی به منظور افزایش روحیه یکی از مهمترین عوامل جهت برون رفت از ترومای اجتماعی است. همچنین نگرش گذرا نسبت به گذشته نیز می‌تواند در این مقوله کارساز باشد. هر چند این مهم نیاز به مهارت و حتی آموزش‌های خاص است. از سویی هر چند برخی جوامع با مهارت و مقاومت می‌توانند از شرایط تروما خارج شده و حتی آن را تبدیل به یک برتری کنند، ولی غالب جوامع نیز قادر نیستند و به ناچار از آسیب‌های عمیق، ماندگار و جدی آن در امان نخواهند بود.

شکل ۱. برخی مجموعه‌ها با مهارت و مقاومت می‌توانند از شرایط تروما خارج شده و حتی آن را تبدیل به یک برتری کنند.

ترومای اجتماعی درد و رنجی همگانی است و همت و بینش جمعی می‌طلبد. در نهایت به همان گونه که در روان شناسی یک انسان بالغ گاهی حتی از یک کودک نیز آسیب پذیرتر است، جامعه نیز نسبت به ترمای روانی شخصی می‌تواند بسیار آسیب پذیرتر باشد، صدمه‌های که در نهایت فرد فرد جامعه را متاثر می‌کند. ترومای اجتماعی همچون فرهنگی غلط است به مانند هوای آلوده‌ای می‌ماند که جامعه تنفس می‌کند. وقتی شخصی دچار ترومای روانی می‌شود، نه تنها خود که جامعه را نیز درگیر می‌کند. حال تصور کنید که افراد کثیری به این بیماری دچار شوند و در واقع تاثیرات سو آن به صورت تصاعدی افزایش خواهد یافت. این وضعیت بی شباهت به تکثیر ویروس‌ها برای بیماری یک مجموعه نیست.

در ترومای اجتماعی، اشخاصی بیشترین تاثیر را دارند که نه تنها تعادل خود را حفظ می‌کنند بلکه جامعه را به سوی ثبات سوق می‌دهند. تاثیر این افراد به مانند نوشدارویی برای جوامع است. در ترومای اجتماعی افراد می‌بایست به جای بغرنج کردن شرایط به بهبود آن فکر کنند و به جای اینکه انگشت اتهام را به سوی اشخاص و یا برخی مجموعه‌ها بگیرند، باید به فکر همگرایی باشند.

هر چند مهربانی، عطوفت، همدلی و همزبانی در همه مواقع کارساز نیست، ولی در برخی شرایط و موقعیت‌های حاد راهگشاست. ترومای اجتماعی مستقل از اینکه در مدت کوتاه و یا زمان طولانی بر جامعه عارض شود، برای درمان نیاز به زمان دارد و به مانند بیماری می‌ماند که هر چند آمدنش لحظه‌ای است، ولی مدت‌های مدیدی جوامع را درگیر می‌کند. امید که مجموعه ها، مهارت‌ها و مقاومت‌های لازم برای غلبه بر این چالش بزرگ را کسب کرده و بهره ببرند.